Co musisz wiedzieć o niesteroidowych lekach przeciwzapalnych (NLPZ) by Twój organizm był w formie?

2023-06-23

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stanowią popularne rozwiązanie w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych, jednak ich stosowanie może wiązać się z ryzykiem działań niepożądanych. Aby Twój organizm był w formie, konieczne jest poznanie podstawowych informacji o NLPZ oraz właściwym ich dawkowaniu i zastosowaniu w terapii. Dodatkowo, przed ich zażyciem sprawdź przeciwwskazania oraz możliwości interakcji z innymi lekami. Stosuj się również do zaleceń lekarza i nie przekraczaj bezpiecznych dawek – dzięki temu doświadczysz ulgi bez narażenia organizmu na straty.

Rola COX-1 oraz COX-2 w organizmie

Przedstawione poniżej informacje mają na celu przybliżyć tematykę i ułatwić zrozumienie mechanizmów stojących za procesami zapalnymi, bólowymi i przewlekłymi stanami chorobowymi.

COX-1 i COX-2 to produkowane przez nasze ciało enzymy należące do klasy cyklooksygenaz. Ich głównym zadaniem jest kataliza reakcji przekształcania kwasu arachidonowego - będącego składnikiem błon komórkowych - w prostaglandyny, czyli substancje o działaniu zbliżonym do hormonów. Różnią się od siebie jednak miejscem odpowiedzialności za działanie oraz rolą spełnianą przez nie.

COX-1

Można potraktować jako "uniwersalną" cyklooksygenazę, ponieważ jest ona obecna w większości komórek w naszym ciele. Jej głównym zadaniem jest ochrona błon śluzowych żołądka, działanie prozakrzepowe i utrzymanie prawidłowego przepływu krwi przez naczynia wieńcowe. Synteza prostaglandyn, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania tych procesów, jest zatem kluczowa dla utrzymania homeostazy w organizmie.

COX-2

Natomiast jest enzymem indukowanym, co oznacza, że zostaje wytworzony na skutek uszkodzeń lub stresu w komórkach. Odpowiada głównie za procesy zapalne, bólowe i gorączkę, gdzie sukcesywnie konwertuje kwas arachidonowy do prostaglandyn prozapalnych.

To właśnie te różnice w funkcji tych enzymów pozwalają na selektywne hamowanie COX-2 przy pomocy leków z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), takich jak ibuprofen czy naproksen. Przez ich hamujące właściwości na COX-2 zapobiegają stanom zapalnym oraz redukują odczucie bólu. Niesteroidowe leki przeciwzapalne działające selektywnie mają na celu złagodzenie objawów nie wywołując przy tym efektów niepożądanych związanych z hamowaniem COX-1.

Inhibicja syntezy prostaglandyn przez NLPZ - wpływ na cyklooksygenazę

Leki niesteroidowe przeciwzapalne, czyli NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), są jednym z najczęściej przepisywanych i stosowanych leków w terapii bólu i stanów zapalnych. Działają one poprzez hamowanie aktywności enzymów z rodziny cyklooksygenaz (COX). Przyjrzymy się, jak NLPZ wpływają na syntezę prostaglandyn oraz hamują COX i co to oznacza dla zdrowia pacjenta.

1. Mechanizm działania NLPZ: inhibicja syntezy prostaglandyn

Prostaglandyny są eikosanoidami, czyli grupą lipidowych związków sygnalizacyjnych, które odgrywają kluczowe role w różnorodnych procesach fizjologicznych i patologicznych. Są one syntetyzowane z kwasu arachidonowego przez enzymy COX-1 i COX-2. Wykorzystują one O₂ do przekształcenia kwasu arachidonowego w prostaglandynę G₂,która następnie zostaje przekształcona w aktywną prostaglandynę H₂. Ta ostatnia jest źródłem dla wszystkich prostaglandyn utlenieniowych.

Działanie NLPZ polega na selektywnym blokowaniu aktywności COX-1 lub COX-2, co prowadzi do zmniejszenia syntezy prostaglandyn. Właśnie taka interwencja na poziomie enzymatycznym przekłada się na działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe NLPZ.

2. NLPZ a COX-1 i COX-2: różnice w selektywności

Nie wszystkie NLPZ hamują oba rodzaje cyklooksygenaz w równym stopniu. Niektóre z nich są bardziej selektywne dla COX-1, inne dla COX-2. Ta selektywność ma istotne znaczenie zarówno w kontekście terapeutycznym, jak i toksykologicznym.

COX-1 jest odpowiedzialna za produkcję prostaglandyn konstytutywnych, które mają kluczowe znaczenie dla ochrony żołądka, utrzymania prawidłowej homeostazy naczyniowej i funkcji płytek krwi. Dlatego inhibitory COX-1 mogą prowadzić do działań niepożądanych takich jak podrażnienie żołądka czy zaburzenia krzepnięcia.

COX-2 jest indukowana w stanie zapalenia i odpowiada za produkcję prostaglandyn prozapalnych oraz mediowanie stanów bólowych. Inhibicja COX-2 skutkuje redukcją objawów zapalnych i bólowych bez wpływu na prostaglandyny konstytutywne utrzymujące homeostazę tkankową.

Selektywność NLPZ może przekładać się na mniejsze ryzyko działań niepożądanych i większą efektywność terapeutyczną. Na rynku dostępne są zarówno leki nieselektywne obejmujące zarówno COX-1, jak i COX-2, jak i selektywne inhibitory COX-2.

W praktyce klinicznej ważna jest indywidualna ocena pacjenta i właściwy dobór rodzaju NLPZ oraz dawkowania tego leku. Inhibicja syntezy prostaglandyn przez NLPZ wpływa na różne procesy organizmu pacjenta, dlatego tak ważne jest uwzględnienie indywidualnego ryzyka i korzyści związanych z ich stosowaniem.

Materiał Partnera

powrót